Διευρωπαϊκά Δίκτυα Ενέργειας – Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest- PCI’s)
Με τον Κανονισμό 347/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2013:
- καθορίζονται οι κανόνες για την έγκαιρη ανάπτυξη και δια-λειτουργικότητα των διευρωπαϊκών ενεργειακών δικτύων με στόχο την επίτευξη των στόχων της ενεργειακής πολιτικής της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) που αφορούν τη διασφάλιση της λειτουργίας της εσωτερικής ενεργειακής αγοράς και την ασφάλεια του εφοδιασμού στην Ένωση, την προώθηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και της ανάπτυξης νέων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και την περαιτέρω διασύνδεση των ενεργειακών δικτύων,
- ορίζεται ένα νέο πλαίσιο για τον σχεδιασμό των υποδομών και την εκτέλεση των έργων για την περίοδο έως το 2020 και μετέπειτα,
- ορίζονται εννέα στρατηγικοί γεωγραφικοί διάδρομοι προτεραιότητας για τις υποδομές στους τομείς της ηλεκτρικής ενέργειας, του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, καθώς και τρεις ζώνες προτεραιότητας σε ενωσιακή κλίμακα για υποδομές λεωφόρων ηλεκτρικής ενέργειας, έξυπνων ηλεκτρικών δικτύων και δικτύων μεταφοράς διοξειδίου του άνθρακα,
- ορίζονται ταχείες και απλοποιημένες διαδικασίες χορήγησης αδειών, καλύτερη κανονιστική ρύθμιση και —κατά περίπτωση— προβλέπεται χρηματοδοτική στήριξη στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη».
Ο Κανονισμός 347/2013, προβλέπει την υιοθέτηση καταλόγου έργων κοινού ενδιαφέροντος (PCI). Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) θεωρείται κάθε έργο [α) έργα μεταφοράς και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, β) έργα αερίου, γ) έργα ευφυών δικτύων ηλεκτρισμού, δ) έργα μεταφοράς πετρελαίου και ε) έργα μεταφοράς διοξειδίου του άνθρακα] απαραίτητο για την υλοποίηση των διαδρόμων και ζωνών ενεργειακών υποδομών προτεραιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημειώνεται ότι τα έργα PCI απολαμβάνουν συγκεκριμένων πλεονεκτημάτων, ήτοι:
- ενισχυμένη διαφάνεια και βελτιωμένη δημόσια διαβούλευση,
- γρήγορη έκδοση αδειών (υποχρεωτική μέγιστη προθεσμία τρεισήμισι ετών),
- βελτιωμένη και ταχύτερη περιβαλλοντική αξιολόγηση,
- ύπαρξη μίας μόνο αρμόδιας αρχής για τις αδειοδοτήσεις (one stop shop). Στην Ελλάδα το έργο αυτό επιτελεί η Γενική Διεύθυνση Στρατηγικών Επενδύσεων του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης,
- βελτιωμένη ρυθμιστική μεταχείριση μέσω του επιμερισμού του κόστους βάσει των καθαρών οφελών καθώς και ρυθμιστικά κίνητρα,
- δυνατότητα χρηματοδότησης από τη Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting Europe Facility/CEF).
Για να ενταχθεί ένα έργο στη λίστα PCI πρέπει σωρευτικά να ανταποκρίνεται στα εξής κριτήρια:
- να έχει διασυνοριακό αντίκτυπο σε τουλάχιστον δύο κ-μ της ΕΕ ή ανάμεσα σε ένα κ-μ της ΕΕ και σε ένα κ-μ του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου,
- να προωθεί την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και να συμβάλλει στην ολοκλήρωση των ενεργειακών δικτύων,
- να αυξάνει το επίπεδο του ανταγωνισμού προσφέροντας εναλλακτικές επιλογές στους καταναλωτές,
- να ενισχύει την ασφάλεια εφοδιασμού,
- να συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα.
Η διαδικασία προσδιορισμού των PCI βασίζεται στην περιφερειακή συνεργασία. Τα PCI προσδιορίζονται με βάση τους περιφερειακούς καταλόγους προτεινόμενων έργων PCI, που εγκρίνουν οι περιφερειακές ομάδες, οι οποίες έχουν σχηματιστεί βάσει των Διαδρόμων Προτεραιότητας που προβλέπει ο σχετικός Κανονισμός. Η χώρα μας μετέχει στις περιφερειακές ομάδες των εξής Διαδρόμων Προτεραιότητας: NSI EAST Electricity, NSI EAST Gas, Southern Gas Corridor). Οι περιφερειακές ομάδες απαρτίζονται από αντιπροσώπους των κρατών μελών, των εθνικών ρυθμιστικών αρχών (NRAs), των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς (ΔΣΜ), του ευρωπαϊκού δικτύου διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου (ENTSO-E και ENTSO-G), του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) καθώς και της Ευρ. Επιτροπής. Σε ορισμένα στάδια της διαδικασίας συμμετέχουν επίσης μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως αυτές για την προστασία των καταναλωτών και του περιβάλλοντος. Στο τέλος της διαδικασίας τα κ-μ εγκρίνουν το περιεχόμενο του καταλόγου στο σύνολό του με συναίνεση.
Σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 4 του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 347/2013 απαιτείται η Ευρ. Επιτροπή να εκδίδει, ανά διετία, κατ’ εξουσιοδότηση πράξη για την κατάρτιση ενωσιακού καταλόγου των έργων κοινού ενδιαφέροντος, η οποία περιλαμβάνει τα έργα που ενέκριναν τα κ-μ μέσω της ανωτέρω διαδικασίας. Έως σήμερα έχουν εγκριθεί 4 κατάλογοι έργων PCI. Ο 4ος κατάλογος με ισχύ την διετία 2019-2021 περιλαμβάνει τα εξής έργα άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος (Κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2020/389 της Επιτροπής της 31ης Οκτωβρίου 2019, C/2019/7772,
OJ L 74, 11.3.2020):
Ηλεκτρική Ενέργεια
- Cluster Bulgaria — Greece between Maritsa East 1 and N. Santa and the necessary internal reinforcements in Bulgaria
- 10 Cluster Israel — Cyprus — Greece [currently known as “EUROASIA Interconnector”], including the following PCIs: 3.10.1 Interconnection between Hadera (IL) and Kofinou (CY), 3.10.2 Interconnection between Kofinou (CY) and Korakia, Crete (EL)
- Hydro-pumped electricity storage in Amfilochia (EL)
Φυσικό Αέριο
- 8.1 Interconnection Greece — Bulgaria [currently known as “IGB”] between Komotini (EL) and Stara Zagora (BG) and compressor station at Kipi (EL)
- 9.1 LNG terminal in northern Greece
- 1.3 Gas pipeline from Greece to Italy via Albania and the Adriatic Sea [currently known as “Trans-Adriatic Pipeline” (TAP)], including metering and regulating station and compressor station at Nea Messimvria, as well as the TAP Interconnection.
- PCI Cluster infrastructure to bring new gas from the East Mediterranean gas reserves, including: 7.3.1 Pipeline from the East Mediterranean gas reserves to Greece mainland via Crete [currently known as “EastMed Pipeline”], with metering and regulating station at Megalopoli and dependent on it the following PCIs: 7.3.3 Offshore gas pipeline connecting Greece and Italy [currently known as “Poseidon Pipeline”]
Τα παραπάνω έργα άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος:
- συμβαδίζουν με τους κλιματικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (το φυσικό αέριο θα αντικαταστήσει μερικώς, ως μεταβατικό καύσιμο, την χρήση λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή, οι διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας και οι αποθήκες ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν προϋποθέσεις προώθησης των ΑΠΕ στο διασυνδεδεμένο και μη διασυνδεδεμένο σύστημα),
- βελτιώνουν την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας,
- προωθούν την ολοκλήρωση της περιφερειακής αγοράς ενέργειας με την ανάπτυξη των διασυνδέσεων με τις γειτονικές χώρες,
- συντείνουν στην γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας ως σημαντικού «περιφερειακού παράγοντα» για την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ,
- οδηγούν στην προσέλκυση παραγωγικών (άμεσων) επενδύσεων στον τομέα ενέργειας αλλά και σε άλλους κλάδους της οικονομίας (λόγω της διασφάλισης της επάρκειας ενέργειας σε ανταγωνιστικές τιμές) και
δημιουργούν νέες θέσεις απασχόλησης τόσο κατά τη φάση κατασκευής τους, όσο και της λειτουργίας τους