Εκθέσεις – Μελέτες

Τίτλος του έργου: «Σύνταξη των δύο εκθέσεων για τις Οδηγίες 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΕ»

Φορέας υλοποίησης: Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας – Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων – Υγροτόπων

Φορέας Χρηματοδότησης: Πράσινο Ταμείο, από τους ΚΑΕ 2269 και 2279 (Αρ. Απόφασης 136.7/2018)

Χρηματοδοτικό Πρόγραμμα: «Φυσικό Περιβάλλον και Καινοτόμες δράσεις»

Προϋπολογισμός έργου  24.800€ περιλαμβανομένου ΦΠΑ.

Αρμόδια υπηρεσία για την παρακολούθηση της σύμβασης: το Τμήμα Προστατευόμενων Περιοχών της Διεύθυνσης Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας του ΥΠΕΝ.

Η σύμβαση είχε ως κύριο αντικείμενο τη σύνταξη των δύο εθνικών εξαετών εκθέσεων που αποτελούν εθνική υποχρέωση στο πλαίσιο εφαρμογής των Οδηγιών για τη Φύση, ήτοι της Οδηγίας για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) και της Οδηγίας για τα πτηνά (2009/147/ΕΚ). Απόρροια της σύνταξης των δύο εθνικών εκθέσεων ήταν η περιορισμένης έκτασης αναθεώρηση της Βάσης Δεδομένων του Δικτύου Natura 2000, ώστε αυτή να είναι «συμβατή» με τις δύο εθνικές εκθέσεις.

Πλαίσιο Δράσεων Προτεραιότητας για το δίκτυο Natura 2000 για την προγραμματική περίοδο 2014-2020

Το έργο Πλαίσιο Δράσεων Προτεραιότητας αποτελεί τον προγραμματισμό των χρηματοδοτήσεων κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο 2014-2020 για την κάλυψη των αναγκών διαχείρισης του περιοχών του δικτύου NATURA 2000. Εκπονείται σε κάθε χώρα μέλος σε εφαρμογή και του άρθρου 8 της Οδηγίας 92/ 43/ ΕΕ

Πλαίσιο Δράσεων Προτεραιότητας για το Δίκτυο Natura 2000 για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020

Prioritised Action Framework (PAF) for Natura 2000 for the Multiannual Financing Period 2014-2020

Έργο: Εποπτεία και αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης ειδών και τύπων οικοτόπων της Ελλάδας.

Η εποπτεία των τύπων οικοτόπων και των ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα (περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 και εθνικός χώρος) πραγματοποιείται σε ανταπόκριση της χώρας στις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις Οδηγίες 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ (η γνωστή ως σήμερα 79/409/ΕΟΚ).
Το πρόγραμμα της παρακολούθησης υλοποιείται σε δύο κύριους άξονες:
Στις περιοχές του δικτύου NATURA 2000, εκτός αρμοδιότητας υφιστάμενων Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ).
Και στις περιοχές του εθνικού χώρου εκτός του δικτύου NATURA 2000, εκτός αρμοδιότητας υφιστάμενων ΦΔΠΠ.
Στις περιοχές για την προστασία των οποίων έχει θεσμοθετηθεί ΦΔΠΠ (περιοχές Natura 2000 και ευρύτερος χώρος ευθύνης των ΦΔΠΠ), τα προγράμματα εποπτείας και αξιολόγησης της κατάστασης διατήρησης ειδών και τύπων οικοτόπων κοινοτικού ενδιαφέροντος αποτελούν αντικείμενο των ΦΔΠΠ και υλοποιούνται με ευθύνη του οικείου ΦΔΠΠ.

Καθορισμός μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές

Το τ. ΥΠΕΧΩΔΕ χρηματοδότησε το 2004 την υλοποίηση μελέτης που αφορούσε στον καθορισμό μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών ορνιθολογικών μελετών, βάσει των οποίων γίνεται ο χαρακτηρισμός και η οριοθέτηση περιοχών ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Η μελέτη αυτή χρησιμοποιήθηκε για τον χαρακτηρισμό των 10 ΖΕΠ που περιλαμβάνονται ως πιλοτικές περιοχές εφαρμογής στην εν λόγω μελέτη καθώς και τον χαρακτηρισμό των λοιπών ΖΕΠ της χώρας από το 2004 έως σήμερα. Επι μέρους παραδοτέα της μελέτης αυτής, στη μορφή που υποβλήθηκαν από τον Ανάδοχο, αναρτώνται κατωτέρω.
– Τεύχος αναλυτικών προδιαγραφών των απαραίτητων εργασιών για την οριοθέτηση ΖΕΠ και των παραδοτέων τους.
–Τεύχος προδιαγραφών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Ζωνών Ειδικής Προστασίας.
– Πηγές πληροφοριών και εκτίμηση επάρκειας υφιστάμενων δημοσιευμένων και αδημοσίευτων ορνιθολογικών δεδομένων για 79 υποψήφιες Ζώνες Ειδικής Προστασίας.
– Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR003 Δάσος Δαδιάς – Δερείου – Αισύμης», για τον χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας.
– Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής για τον χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας, «GR036 Όρος Ίταμος Σιθωνία.
– Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR134 Νοτιοδυτική Χερσόνησος – Aπολιθωμένο Δάσος Λέσβου», για τον χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας.
– Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR139 Όρος Όλυμπος, Λέσβος», για τον χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας.
– Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR102 Όρος Όθρυς», για τον χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας.
– Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR171 Κεντρική Ρόδος και περιοχές Λίνδου, Μεσαναγρού και Κατταβίας – Πρασονησίου», για τον χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας.
– Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης των περιοχών «GR056 Περιοχή Τυρνάβου», «GR062 Θεσσαλικός Κάμπος» και «GR063 Περιοχή Φαρσάλων», για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας.
– Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR051 Όρος Βούρινος», για τον χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας.

Προσδιορισμός συμβατών δραστηριοτήτων σε σχέση με τα είδη χαρακτηρισμού των ΖΕΠ της ορνιθοπανίδας.

Πέραν των υφιστάμενων ρυθμίσεων σε ΖΕΠ της χώρας, οι οποίες προκύπτουν από τα ΠΔ και τις ΚΥΑ χαρακτηρισμού τους ως προστατευόμενες περιοχές και τις διατάξεις του Ν. 3937/11 και των Ειδικών Χωροταξικών Σχεδίων για τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας και τον τουρισμό, το ΥΠΕΚΑ προχωρεί στη διαδικασία σύνταξης νομικού κειμένου για την εφαρμογή μέτρων στις ΖΕΠ με οριζόντιο τρόπο. Για την τεκμηρίωση των απαιτήσεων και απειλών των ειδών χαρακτηρισμού των ΖΕΠ, προκυρήχθηκε το 2007 μελέτη με τίτλο: «Προσδιορισμός συμβατών δραστηριοτήτων σε σχέση με τα είδη χαρακτηρισμού των ΖΕΠ της ορνιθοπανίδας». Επι μέρους παραδοτέα της μελέτης αυτής, στη μορφή που υποβλήθηκαν από τον Ανάδοχο, αναρτώνται κατωτέρω. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι η μελέτη ολοκληρώθηκε το 2009 όταν ο κατάλογος των ΖΕΠ αριθμούσε 163 περιοχές.
– Κατάλογος βιβλιογραφικών πηγών
– Ομαδοποίηση ειδών χαρακτηρισμού ανάλογα με τις οικολογικές τους απαιτήσεις
– Κατάλογος απειλών των ειδών χαρακτηρισμού
– Προτεινόμενα μέτρα ανά είδος ή ομάδα ειδών χαρακτηρισμού
– Φύλλα περιγραφής απειλών – μέτρων ανά ΖΕΠ
– Οδηγός οικολογικών απαιτήσεων, απειλών και ενδεδειγμένων μέτρων για τα είδη χαρακτηρισμού
– Εθνικός κατάλογος ειδών χαρακτηρισμού ΖΕΠ

2η Έκθεση εφαρμογής της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ

Tα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποχρεούνται να συντάσσουν ανά εξαετία εθνικές εκθέσεις για τον έλεγχο της εφαρμογής της Οδηγίας των Οικοτόπων (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ). Οι εκθέσεις αυτές, όπως αναφέρεται στο άρθρο 17 της Οδηγίας των Οικοτόπων, περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα διατήρησης που αναφέρονται στο άρθρο 6 της Οδηγίας, καθώς και την εκτίμηση των επιπτώσεων αυτών των μέτρων στην κατάσταση διατήρησης των τύπων οικοτόπων και ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος. Οι εκθέσεις αυτές συντάσσονται σύμφωνα με υπόδειγμα που εγκρίνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας – Τελική αναφορά. (pdf, 3,27MB)

Σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ), η Ελληνική Δημοκρατία κατατάσσοντας σε Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) εδάφη των οποίων ο αριθμός και η συνολική επιφάνεια υπολείπονται σαφώς του αριθμού και της συνολικής επιφανείας των εδαφών που πληρούν τις προϋποθέσεις της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, όπως ισχύει, και μη καθορίζοντας επαρκείς ΖΕΠ για την προστασία συγκεκριμένων ειδών πτηνών, παρέβη τις υποχρεώσεις της σχετικής κοινοτικής νομοθεσίας. Στην ουσία το δικαστήριο απεφάνθη ότι ο κατάλογος των ΖΕΠ της Ελλάδας υπολείπεται σημαντικά αυτού των Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΠΕ) που συνέταξε το BirdLife International σε συνεργασία με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (ΕΟΕ) το 2000 (Κατάλογος ΙΒΑ – 2000).
Για την κάλυψη των απαιτήσεων του ΔΕΚ, το πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ προκήρυξε τον Αύγουστο 2007 μελέτη με τίτλο: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», με χρηματοδότηση από το ΕΠΠΕΡ.
Αντικείμενο της μελέτης ήταν η επικαιροποίηση των ορνιθολογικών και οικολογικών δεδομένων για 69 περιοχές (45 ΣΠΠΕ οι οποίες δεν καλύπτονταν καθόλου από ΖΕΠ και 25 ΣΠΠΕ των οποίων η κάλυψη από ΖΕΠ ήταν εμφανώς ανεπαρκής), η αξιολόγησή τους ως προς τη δυνατότητα χαρακτηρισμού τους ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας, η Σύνταξη Τυποποιημένων Εντύπων Δεδομένων (ΤΔΔ) της βάσης του Δικτύου Natura 2000 και χαρτών με τα όρια, η αναγνώριση των παραγόντων οι οποίοι ενδεχόμενα εμφανίζουν άμεσα ή έμμεσα αρνητικές επιπτώσεις στα είδη προτεραιότητας για κάθε περιοχή και η σύνταξη σχεδίου δράσης για την άρση των επιπτώσεων στις περιοχές για τις οποίες τεκμηριώνεται η ένταξη τους στις Ζώνες Ειδικής Προστασίας.
Όλες οι προτεινόμενες από τη μελέτη περιοχές (πλην του Αγίου Όρους) απεστάλησαν ως ΖΕΠ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Απρίλιο 2010.

Ορνιθολογικές Εκθέσεις, Τυποποιημένα Δελτία Δεδομένων, Σχέδια Δράσης και χάρτες των 69 περιοχών.

Κατευθυντήριες οδηγίες για την εξέταση των νυχτερίδων σε αιολικά πάρκα

Η Συμφωνία για την Προστασία των Πληθυσμών των Ευρωπαϊκών Χειροπτέρων (UNEP/EUROBATS), αναγνωρίζοντας τις δυσμενείς επιπτώσεις που έχει συχνά η εγκατάσταση και λειτουργία των αιολικών πάρκων στις νυχτερίδες ανέθεσε, ήδη από το 2003, στην αρμόδια Ομάδα Εργασίας της Συμβουλευτικής Επιτροπής τη διερεύνηση του προβλήματος και την ετοιμασία ενός κειμένου οδηγιών.
Η πρώτη έκδοση των κατευθυντήριων οδηγιών δημοσιεύτηκε το 2008, έχοντας ως πρωταρχικό σκοπό την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ανάγκη να λαμβάνονται υπόψη και να εξετάζονται οι νυχτερίδες και τα καταφύγιά τους, οι μεταναστευτικές οδοί και οι περιοχές τροφοληψίας τους, όταν αξιολογούνται αιτήσεις για αιολικά πάρκα. Οι κατευθυντήριες οδηγίες επίσης αφορούσαν τις τοπικές και εθνικές αδειοδοτούσες αρχές που είναι αρμόδιες για τον στρατηγικό σχεδιασμό για τη βιώσιμη ενέργεια. Επιπλέον, (η πρώτη έκδοση) υπήρξε η βάση για κατευθυντήριες οδηγίες που δημοσιεύθηκαν στη συνέχεια σε διάφορες χώρες.
Ένας μεγάλος όγκος έρευνας έχει διεξαχθεί σχετικά με τις επιπτώσεις των ανεμογεννητριών στις νυχτερίδες και η αυξημένη γνώση οδήγησε στην επικαιροποίηση της πρώτης έκδοσης, η οποία πραγματεύεται τα θέματα της εκτίμησης επιπτώσεων κατά την εγκατάσταση και λειτουργία των ΑΣΠΗΕ, αλλά και της μετα-κατασκευαστικής παρακολούθησης και των μέτρων αποφυγής, μετριασμού και αντιστάθμισης των επιπτώσεων.
Οι επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες μπορούν να εφαρμοστούν σε μεγαλύτερα έργα αιολικών πάρκων σε αστικές και σε αγροτικές περιοχές, σε χερσαία αλλά και σε υπεράκτια αιολικά πάρκα. Οι μικρές ανεμογεννήτριες (ΜΑ) αναφέρονται συνοπτικά, περιλαμβάνοντας μια ανασκόπηση των ζητημάτων που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Οι χώρες μέλη θα πρέπει να προσαρμόσουν αυτές τις κατευθυντήριες οδηγίες σύμφωνα με τις ανάγκες τους και να ετοιμάσουν ή να επικαιροποιήσουν τις εθνικές τους οδηγίες όπως απαιτείται.
Η παρούσα ελληνική έκδοση αποτελεί πιστή μετάφραση του πρωτότυπου και έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της UNEP/EUROBATS (https://www.eurobats.org/publications/eurobats_publication_series).