Οδηγοί – Μελέτες – Πρότυπα

Για την υποστήριξη των Υπηρεσιών, Οργανισμών και Φορέων που εμπλέκονται στο σχεδιασμό, υλοποίηση και λειτουργία δικτύων και υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, αλλά και γενικότερα για την υποστήριξη των δράσεων και προγραμμάτων για την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων, το Υπουργείο Περιβάλλοντος εκπονεί θεματικούς Οδηγούς, Μελέτες και Πρότυπα.

Μέχρι σήμερα, με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον 2000-2006» και το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2007-2013» έχει εκπονηθεί σημαντικός αριθμός μελετών και τεχνικών εργαλείων, μεταξύ των οποίων και τα ακόλουθα, που αναρτώνται προς γενική χρήση ως κατευθυντήρια κείμενα:

 

ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΕΣΔΑ) ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (YΠEN) υλοποιήθηκε, από τον Ιανουάριο του 2019 έως το Μάρτιο του 2021, το έργο “Τεχνική υποστήριξη για την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) της Ελλάδας” με στόχο τη συμβολή στην πραγματοποίηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων στον τομέα των αποβλήτων.

Το έργο χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) μέσω της Γενικής Διεύθυνσης DGREFORM της Ευρωπαϊκής Επιτροπής  και το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Περιβάλλοντος, Προστασίας της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας (BMU) και υλοποιήθηκε από κοινού από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (YΠEN) και τη Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit GmbH (GIZ), σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Το έργο ανέλυσε τα υφιστάμενα εμπόδια, μετάφερε τις σχετικές εμπειρίες και τις βέλτιστες πρακτικές από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ και διατύπωσε συστάσεις για τη βελτίωση της διαχείρισης αποβλήτων στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό, το έργο έδωσε προτεραιότητα στη στήριξη για (i) βελτιώσεις στη διαχείριση των αστικών αποβλήτων, (ii) ειδικά ρυθμιστικά θέματα στον τομέα των αποβλήτων και (iii) διαχείριση συγκεκριμένων κατηγοριών αποβλήτων. Η τεχνική υποστήριξη περιλάμβανε και την ενίσχυση των ικανοτήτων στο YΠEN, καθώς και των εκπροσώπων των εμπλεκόμενων φορέων και των εταίρων του έργου.

Οδηγός βελτίωσης κοστολόγησης των υπηρεσιών διαχείρισης αποβλήτων για Δήμους στην Ελλάδα

Ο οδηγός αποσκοπεί στη βελτίωση των εφαρμοζόμενων μεθοδολογιών κοστολόγησης των υπηρεσιών διαχείρισης των αστικών αποβλήτων σε επίπεδο Δήμων, παρουσιάζοντας μια βήμα προς βήμα διαδικασία. Απευθύνεται σε δήμους και αρμόδιους φορείς με στόχο να εξασφαλίσει τη διαφάνεια, την αποτελεσματικότητα και τη βιωσιμότητα του συστήματος πλήρους κοστολόγησης. Ο οδηγός συνοδεύεται από το εργαλείο πλήρους κοστολόγησης (υπολογιστικό εργαλείο excel) που ακολουθεί:

 

 

Εργαλείο πλήρους κοστολόγησης υπηρεσιών διαχείρισης αποβλήτων για Δήμους

Το εργαλείο πλήρους κοστολόγησης αποτελεί ένα μοντέλο υπολογισμού του κόστους διαχείρισης αποβλήτων των δήμων διαφοροποιώντας τα κόστη αναφορικά με: (i) είδη δαπανών (π.χ. κόστος προσωπικού, κόστος εξοπλισμού, κόστος κεφαλαίου, γενικά έξοδα κ.λπ.), (ii) κέντρα κόστους (σε επίπεδο οργανωτικής δομής), (iii) αντικείμενα κόστους (π.χ. συλλογή αποβλήτων, χρήση σταθμού μεταφόρτωσης, συντήρηση οχημάτων κ.λπ.). Υποστηρίζει το σχεδιασμό, τη λήψη αποφάσεων και τη συγκριτική αξιολόγηση, προωθώντας τη διαφάνεια, την αποτελεσματικότητα, την ποιότητα και τη βιωσιμότητα στον τομέα της διαχείρισης των αστικών αποβλήτων και περιλαμβάνει όλες τις θεμελιώδεις παραμέτρους που θα πρέπει να αξιοποιηθούν και να προσαρμοστούν με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε δήμου.

 

 

Οδηγοί πρόληψης παραγωγής αποβλήτων με πρακτικές συμβουλές για δήμους και πολίτες

Η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων είναι η πρώτη επιλογή στην ιεράρχηση διαχείρισης αποβλήτων για να ελαχιστοποιήσουμε τα κόστη διαχείρισής τους, να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη για το περιβάλλον και να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής μας.

 

Οδηγός για τη χωριστή συλλογή αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα

O οδηγός αποσκοπεί να καθοδηγήσει τους δήμους σχετικά με τον τρόπο βελτίωσης της απόδοσής τους στη χωριστή συλλογή και τη διαχείριση αστικών αποβλήτων, σύμφωνα και με τις απαιτήσεις της ΕΕ. Περιγράφει μια προτεινόμενη βήμα-προς-βήμα προσέγγιση για κάθε ρεύμα αποβλήτων (χαρτί, πλαστικό, μέταλλο, γυαλί και βιοαπόβλητα), λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των δήμων (αστικοί, αγροτικοί, νησιωτικοί) και κριτήρια απόδοσής τους αναφορικά με τη διαχείριση αποβλήτων (χαμηλό, μεσαίο ή προχωρημένο επίπεδο). Οι συστάσεις είναι συμβατές με το ελληνικό πλαίσιο και προέρχονται από μια εκτενή βιβλιογραφική ανασκόπηση, καθώς και από διεθνείς, ευρωπαϊκές και εθνικές καλές πρακτικές.

 

 

Οδηγός για τη χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων στην Ελλάδα

Ο οδηγός περιλαμβάνει μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την καθιέρωση της χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων στους δήμους. Υποστηρίζεται από αφίσα, φυλλάδιο και αυτοκόλλητο κάδων με πρακτικές συμβουλές καθώς και από οδηγό για οικιακή κομποστοποίηση.

 

Μελέτες σκοπιμότητας και οδικοί χάρτες για τη χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων στην Ελλάδα

Μελέτες Σκοπιμότητας και Οδικοί Χάρτες για την υλοποίηση πιλοτικού συστήματος χωριστής συλλογής και επεξεργασίας βιοποβλήτων εκπονήθηκαν στους έξι Δήμους της Δυτικής Αττικής.

 

Οικονομικά εργαλεία για τη βελτίωση της διαχείρισης αποβλήτων στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης μιας προκαταρκτικής μελέτης σκοπιμότητας για ένα σύστημα εγγυοδοσίας (Deposit Refund System)

Η μελέτη περιλαμβάνει δεδομένα σχετικά με τα υφιστάμενα οικονομικά εργαλεία στη χώρα, αναλύει την απόδοση και την αποτελεσματικότητά τους, προτείνει βελτιώσεις και παρουσιάζει βέλτιστες πρακτικές από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Επιπλέον, περιλαμβάνει μια προκαταρκτική μελέτη σκοπιμότητας για την εφαρμογή ενός συστήματος εγγυοδοσίας (Deposit Refund System) σε εθνικό επίπεδο. Τέλος, στη μελέτη, παρατίθενται συστάσεις για εργαλεία λήψης αποφάσεων, αναβάθμιση και αναπαραγωγή, συμμετοχή των πολιτών και παροχή κινήτρων.

 

 

Βελτίωση Πλαισίου Διαχείρισης Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών & Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) στην Ελλάδα

Η μελέτη περιλαμβάνει την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης του τομέα διαχείρισης ΑΕΚΚ στην Ελλάδα και την ανάπτυξη μιας μεθοδολογίας για τον υπολογισμό των ΑΕΚΚ από ιδιωτικά και δημόσια έργα. Επιπλέον, περιλαμβάνει προτάσεις για τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για τα ΑΕΚΚ στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, ανάλυση κόστους-οφέλους και ορθές πρακτικές για τη βελτίωση των πρακτικών κατασκευής και κατεδάφισης στα εργοτάξια. Τέλος, προτείνει ένα ενιαίο σχέδιο/πρωτόκολλο διασφάλισης ποιότητας (ΣΔΠ) για δευτερογενή υλικά, συμπεριλαμβανομένων όλων των σταδίων της διαδικασίας ανακύκλωσης.

 

Ανάλυση σύστασης αποβλήτων για την Ελλάδα και προτάσεις για την τροποποίηση της ΚΥΑ 114218/1997

Η μελέτη περιλαμβάνει: α) κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τη διενέργεια ανάλυσης σύστασης αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο στην Ελλάδα και β) προτάσεις για την τροποποίηση της ΚΥΑ 114218/1997 «Κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων». Για την διευκόλυνση της διεξαγωγής της ανάλυσης σύστασης αποβλήτων παρατίθεται υπόδειγμα συλλογής δεδομένων σε μορφή υπολογιστικών φύλλων (Excel).

 

Υποστήριξη στην ανάπτυξη κριτηρίων υποπροϊόντων και κριτηρίων αποχαρακτηρισμού και προτάσεις για σχέδια νομοθετικών πράξεων στην Ελλάδα

Η  μελέτη περιγράφει τη μεθοδολογία και την προσέγγιση της ανάλυσης των σχετικών εργασιών και δραστηριοτήτων για α) την ανάπτυξη κριτηρίων για τη θεώρηση ως υποπροϊόντων των υπολειμμάτων παραγωγής ελαιολάδου (π.χ. ελαιοπυρήνα) και των υπολειμμάτων της γαλακτοβιομηχανίας για την παραγωγή τυριού ή καζεΐνης (π.χ. τυρόγαλο), και β) την ανάπτυξη κριτηρίων αποχαρακτηρισμού για το ελαστικό υλικό που προέρχεται από μεταχειρισμένα ελαστικά.

 

Ανάπτυξη συστήματος Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού για απόβλητα στρώματα και κλωστοϋφαντουργικά απόβλητα

Η μελέτη περιλαμβάνει συλλογή δεδομένων και καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης στην Ελλάδα με σκοπό τον εντοπισμό των ελλείψεων και των αναγκών που υπάρχουν. Στο πλαίσιο της μελέτης πραγματοποιείται επίσης εκτεταμένη επισκόπηση της ευρωπαϊκής και διεθνούς εμπειρίας με σκοπό να αναγνωριστούν οι βέλτιστες πρακτικές και να αξιοποιηθούν χρήσιμα εργαλεία διαχείρισης άλλων χωρών.

 

Βελτίωση Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων και Ρυπασμένου εδάφους στην Ελλάδα

Η μελέτη παρέχει προτάσεις για τη δημιουργία του θεσμικού πλαισίου  διαχείρισης ρυπασμένου εδάφους στην Ελλάδα, συμβάλλοντας στη διερεύνηση της σχετικής εμπειρίας και των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών (ΒΔΤ) άλλων κρατών μελών της ΕΕ στο αντικείμενο. Επιπλέον, στο πλαίσιο της μελέτης, παρέχονται συστάσεις για την τροποποίηση της βασικής νομοθεσίας διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων, καθώς και ο αντίστοιχος οδικός χάρτης (road-map).