Διαχείριση Δασών

Η δασοπονία είναι επιστήμη που καθοδηγείται από συγκεκριμένους στόχους και συγκεκριμένες αρχές. Οι στόχοι και οι αρχές διαχείρισης των δασών δίνουν τα κριτήρια βάσει των οποίων αξιολογείται το έργο της δασοπονίας και µε την έννοια αυτή αποτελούν και το σύστημα αξιών της. Οι διαπιστώσεις αυτές οδηγούν στην έννοια της «πολλαπλής χρήσης των δασών», για την οποία γίνεται πολύς λόγος τα τελευταία χρόνια και η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο στο μέλλον της δασοπονίας, τόσο σε γενικό επίπεδο δασοπονικής δράσης, όσο και στο επίπεδο της αειφορίας των δασών.

Η δασοπονία ακολουθεί ένα σύστημα αξιών το οποίο συμπληρώνουν αρχές όπως:
1) η αρχή της πολλαπλής χρήσης, 2) η αρχή της αειφορίας, 3) η αρχή της οικονομικότητας και 4) η αρχή της σφαιρικής προσέγγισης και ολοκληρωμένης διαχείρισης.
Οι αρχές αυτές διέπουν τη διαχείριση των δασών και προσδιορίζουν τους βασικούς κανόνες διαχείρισης και συμπεριφοράς στην προσπάθεια υλοποίησης οποιωνδήποτε στόχων διαχείρισης.

Η πρώτη αρχή, δηλαδή η προσπάθεια για συντήρηση και προαγωγή των πολλαπλών λειτουργιών του δάσους απορρέει από το γεγονός ότι, τα δάση παίζουν έναν πολλαπλό ρόλο στο χώρο του φυσικού περιβάλλοντος, χάρη στις πολλαπλές λειτουργίες που τα χαρακτηρίζουν, αλλά και την ικανότητά τους να συνεισφέρουν καθοριστικά στη διατήρηση της φύσης και της γενικότερης οικολογικής ισορροπίας. Η διατήρηση στο διηνεκές των λειτουργιών αυτών αποτελεί, κατά συνέπεια, στοιχειώδη υποχρέωση, δεδομένου ότι αυτές είναι που εξασφαλίζουν αφενός µεν τη διατήρηση του δάσους ως φυσικού οικοσυστήματος και αφετέρου την ικανότητα παραγωγής και προσφοράς των πολλαπλών αγαθών και υπηρεσιών προς τον άνθρωπο. Η πολλαπλή χρήση αφενός συντηρεί τον πολυδιάστατο χαρακτήρα και τη βιοποικιλότητα του δάσους και αφετέρου συμβάλλει  αποδοτικότερα στην κοινωνική ευημερία και ανάπτυξη.

• Η αειφορία, ως έννοια, επικεντρώνεται κατ΄ αρχήν στην ικανότητα του δάσους να παράγει διαρκώς αγαθά και υπηρεσίες κατά τρόπο άριστο, δηλ. σύμφωνα µε τους στόχους της δασοπονίας. Αποτέλεσε δε βασική αρχή διαχείρισης των δασών από τα πρώτα βήματα της ελληνικής δασοπονίας, που την επέβαλαν τόσο λόγοι διατήρησης του δάσους όσο και η ανάγκη για διαρκή κάλυψη των αναγκών σε δασικά προϊόντα των παραδασόβιων πληθυσμών αλλά και της κοινωνίας συνολικά.
• Η οικονομική αρχή υποδεικνύει την ανάγκη για διαμόρφωση ευνοϊκής σχέσης μεταξύ διατιθέμενων μέσων (δαπανών) και αποτελέσματος (ωφέλειας), προσπάθεια που καταβάλλεται κατά τη διαχείριση των δασών.
• Η σφαιρική και ολοκληρωµένη προσέγγιση πηγάζει από το χαρακτήρα των δασικών οικοσυστημάτων ως αδιαίρετα οικοσυστήματα, καθώς και από την ανάγκη διατήρησης της ενότητας και συνέχειας αυτών κατά την άσκηση της δασοπονικής δραστηριότητας. Βασική απειλή υποβάθμισης και καταστροφής είναι κυρίως η αποσπασματική και απρογραµµάτιστη παρέμβαση στα δασικά οικοσυστήματα.

Οι επιχειρησιακοί στόχοι της Διεύθυνσης Διαχείρισης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι ιδίως:

α) Ο καθορισμός του πλαισίου, η παροχή οδηγιών και ο συντονισμός της συμμετοχής των εμπλεκόμενων φορέων για την αειφορική διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας.
β) Η έκδοση οδηγιών για την εφαρμογή πολιτικών προστασίας και διαχείρισης της άγριας πανίδας της χώρας, στα πλαίσια των ευρωπαϊκών και διεθνών συνθηκών.
γ) Η λήψη μέτρων παρακολούθησης της άγριας πανίδας για τον έλεγχο ζωοανθρωπονόσων σε συνεργασία με άλλα υπουργεία και φορείς.
δ) Η έκδοση οδηγιών για την ορθή διαχείριση της αλιείας ορεινών υδάτων.
ε) Η επίλυση όλων των ζητημάτων που σχετίζονται με τη θηραματική πολιτική και οικονομία και το συντονισμό των εμπλεκόμενων φορέων για την άσκηση της.
στ) Η έκδοση οδηγιών για την προστασία και διαχείριση των δασικών προστατευόμενων περιοχών και τη δημιουργία χώρων δασικής αναψυχής.
ζ) Η έκδοση οδηγιών στις Δασικές Υπηρεσίες για την εφαρμογή διατάξεων για την προστασία και διαχείριση της δασικής βιοποικιλότητας, σε συνεργασία με συναρμόδιες υπηρεσίες και φορείς.

Η Διεύθυνση Διαχείρισης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος αποτελείται από τα εξής Τμήματα:
α) Τμήμα Διαχείρισης Δημοσίων Δασικών και Λιβαδικών Οικοσυστημάτων
β) Τμήμα Μη Δημόσιας Δασοπονίας
γ) Τμήμα Διαχείρισης Άγριας Ζωής και Θήρας
δ) Τμήμα Δασικών Προστατευόμενων Περιοχών και Δασικής Αναψυχής

α) Το Τμήμα Διαχείρισης Δημοσίων Δασικών και Λιβαδικών Οικοσυστημάτων ασχολείται κυρίως με :
– την οργάνωση και την παρακολούθηση της εφαρμογής της αειφορικής διαχείρισης των δημοσίων δασικών οικοσυστημάτων, τον έλεγχο τυχόν προβλημάτων εφαρμογής της και το συντονισμό των εμπλεκόμενων φορέων,
– την παρακολούθηση της εκμετάλλευσης των δημοσίων δασών από τους Δασικούς Συνεταιρισμούς και την παροχή οδηγιών για την αποδοτικότερη οργάνωση της δασικής παραγωγής,
– την  έκδοση οδηγιών για τη διάθεση και αξιοποίηση των δασικών προϊόντων,
– τη μέριμνα για τον καθορισμό των αμοιβών ανάθεσης των συγκομιστικών και λοιπών εργασιών,
– τη μέριμνα για την κατάρτιση τεχνικών προδιαγραφών έργων και εργασιών βελτίωσης των ορεινών βοσκοτόπων, καθώς και για την υλοποίηση προγραμμάτων βελτίωσης και αξιοποίησής τους,
– την αντιμετώπιση θεμάτων οργάνωσης και ρύθμισης της ρητινοκαλλιέργειας και των δευτερογενών από τα δάση και τις δασικές εκτάσεις καρπώσεων,
– την μέριμνα για την εξασφάλιση και διακίνηση των απαραίτητων για τη βελτίωση των ορεινών βοσκοτόπων σπόρων και λιβαδοπονικών ειδών.

β) Στο Τμήμα Μη Δημόσιας Δασοπονίας ανήκουν οι ακόλουθες αρμοδιότητες:
– η δασοπολιτική επιτήρηση της αειφορικής διαχείρισης των μη δημοσίων δασών και δασικών εκτάσεων,
– η διαχείριση του μεριδίου του Δημοσίου στα συνιδιόκτητα δάση και δασικές εκτάσεις και η αντιμετώπιση θεμάτων διαχείρισης συνεταιρικών δασών,
– η αντιμετώπιση θεμάτων διατίμησης δασικών προϊόντων, χρηματοδότησης και θέσπισης κινήτρων ανάπτυξης της μη δημόσιας δασοπονίας,
–  η έγκριση υλοτομίας δέντρων Χριστουγέννων,
– η μέριμνα για την αντιμετώπιση θεμάτων που αφορούν την κατάτμηση δασών, το ιδιωτικό δασικό προσωπικό και τους αναγκαστικούς συνεταιρισμούς δασοκτημόνων,
– η μέριμνα για την αντιμετώπιση θεμάτων που αφορούν την αγορά από το Δημόσιο ιδιωτικών δασών και δασικών εκτάσεων.

γ) Το Τμήμα Διαχείρισης Άγριας Ζωής και Θήρας ασχολείται κυρίως με:
– τη μέριμνα για τον εμπλουτισμό βιοτόπων με είδη άγριας πανίδας,
– τη μέριμνα για την παρακολούθηση και τον έλεγχο των πληθυσμών επιβλαβών ειδών της άγριας πανίδας,
– τη χορήγηση αδειών έρευνας και φωτογράφησης άγριας πανίδας,
– τη μέριμνα για την εκπόνηση, παρακολούθηση καιυλοποίηση Σχεδίων Δράσης και προγραμμάτων για την άγρια πανίδα και τους βιοτόπους της,
– την παροχή οδηγιών στις Δασικές Υπηρεσίες και τους εμπλεκόμενους φορείς για τα θέματα αρμοδιότητάς τους, συμπεριλαμβανομένης και της έκδοσης οδηγών καλών πρακτικών για τη θήρα και την προστασία των ειδών της άγριας πανίδας,
– τη μέριμνα για την διαχείριση της αλιείας ορεινών υδάτων και τον εμπλουτισμό τους,
– τη μέριμνα για την ίδρυση και λειτουργία Κρατικών Εκτροφείων Θηραμάτων, Ελεγχόμενων Κυνηγετικών Περιοχών, Κέντρων Περίθαλψης ειδών της Άγριας Πανίδας και Καταφυγίων Άγριας ζωής και πεστροφογεννητικών σταθμών,
– τη μέριμνα για όλα τα θέματα που σχετίζονται με τη θήρα,
– την κατά νόμο εποπτεία της Κυνηγετικής Συνομοσπονδίας Ελλάδας, ο συντονισμός της δραστηριότητας των κυνηγετικών οργανώσεων που έχουν αναγνωρισθεί σαν συνεργαζόμενοι με το Υπουργείο και την παροχή οδηγιών στις δασικές υπηρεσίες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων για την άσκηση των προαναφερομένων αρμοδιοτήτων.

δ) Στο Τμήμα Δασικών Προστατευόμενων Περιοχών και Δασικής Αναψυχής ανήκουν οι ακόλουθες αρμοδιότητες:
– η παροχή οδηγιών και η αντιμετώπιση κάθε συναφούς θέματος για την εκπόνηση, παρακολούθηση, υλοποίηση Σχεδίων Δράσης και Διαχειριστικών Μελετών για τις δασικές προστατευόμενες περιοχές,
– η κατάρτιση προδιαγραφών και η παροχή οδηγιών για τη δημιουργία χώρων δασικής αναψυχής,
– η παροχή οδηγιών στις Δασικές Υπηρεσίες για την εφαρμογή διατάξεων για την προστασία της δασικής βιοποικιλότητας, σε συνεργασία με τις συναρμόδιες υπηρεσίες και φορείς,
– η διατύπωση γνωμοδότησης στο πλαίσιο της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και όπου απαιτείται από τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας δραστηριοτήτων συμπεριλαμβανομένων και των έργων και εγκαταστάσεων ηλεκτρικής ενέργειας από συμβατικές πηγές ή από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στα πλαίσια της διαδικασίας έγκρισης περιβαλλοντικών όρων,
– η μέριμνα για την ίδρυση δασικών χωριών και η παροχή οδηγιών στις Δασικές Υπηρεσίες,
– η διατύπωση γνωμοδότησης επί των νομοθετικών και ρυθμιστικών πράξεων για τη θεσμοθέτηση και λειτουργία των δασικών προστατευόμενων περιοχών,
– η χορήγηση αδειών έρευνας για την αυτοφυή χλωρίδα και τους οικοτόπους της, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Προστασίας Βιοποικιλότητας, Εδάφους και Διαχείρισης Αποβλήτων, καθώς και άδειες κινηματογράφησης και φωτογράφησης αυτών,
– η παροχή οδηγιών για τη δημιουργία, την επέκταση και τη διαχείριση πράσινων υποδομών, σε συνεργασία με τις αρμόδιες Υπηρεσίες.