Έκθεση Περιβαλλοντικών Επιδόσεων της Ελλάδας από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ)

Στις 5 Οκτωβρίου 2020 ολοκληρώθηκε, με επιτυχία, η διαδικασία Αξιολόγησης του ΟΟΣΑ για τις Περιβαλλοντικές Επιδόσεις της χώρας μας για την δεκαετία 2009-2019, μέσω διαδικτυακής Συνέντευξης Τύπου για την δημοσιοποίηση της Έκθεσης Αξιολόγησης του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα.

 

Η Έκθεση περιλαμβάνει βασικές διαπιστώσεις για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα στο πλαίσιο εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής, καθώς επίσης Συστάσεις σε σημεία όπου διαπιστώνεται ελλιπής πρόοδος ή κενά, για την περαιτέρω βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της χώρας, σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές.

 

Η εν λόγω Αξιολόγηση αποτελεί την τρίτη εξέταση της χώρας μας από τον ΟΟΣΑ για τις Περιβαλλοντικές της Επιδόσεις (η πρώτη ήταν το 1999 και η δεύτερη το 2009). Συντονιστικό ρόλο από πλευράς Ελλάδας καθ’ όλη την διαδικασία εξέτασης που ξεκίνησε την 1 Ιανουαρίου 2019, είχε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ειδικότερα η Διεύθυνση Διεθνών και Ευρωπαϊκών Δραστηριοτήτων.

 

Η Έκθεση για τις Περιβαλλοντικές Επιδόσεις της Ελλάδας, που αντανακλά τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην χώρα την τελευταία δεκαετία όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος, αποτελείται από δύο τμήματα: το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τρία σταθερά κεφάλαια κοινά για όλες τις Εκθέσεις Περιβαλλοντικών Επιδόσεων που εκπονεί ο ΟΟΣΑ για τα κράτη-μέλη του (Βασικές περιβαλλοντικές τάσεις και μέτρα πολιτικής, Περιβαλλοντική διακυβέρνηση και διαχείριση, Πράσινη Ανάπτυξη), ενώ το δεύτερο περιλαμβάνει δύο κεφάλαια σε θέματα επιλογής της ίδιας της Ελλάδας, για την «Κλιματική Αλλαγή (μετριασμός και προσαρμογή)» και την «Βιοποικιλότητα».

 

Η διαδικασία Εξέτασης της χώρας ήταν ιδιαιτέρως απαιτητική καθώς αφορούσε στην αποτύπωση της προόδου ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης σε όλες τις τομεακές πολιτικές, με τη λογική ότι το «περιβάλλον αποτελεί  θέμα οριζόντιας πολιτικής»  (π.χ. μεταφορές, γεωργία, ενεργεία, βιομηχανία, τουρισμός, χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός κλπ), με στοιχειοθετημένο τρόπο και στατιστικά δεδομένα. Ως εκ τούτου απαιτούσε τον σε βάθος συντονισμό με όλα τα συναρμόδια Υπουργεία και φορείς της διοίκησης, αλλά και πέραν αυτής, με εκπροσώπους κοινωνικών εταίρων (π.χ. ιδιωτικό τομέα, πανεπιστήμια, ΟΤΑ, ΜΚΟ κλπ).

 

Για την διαμόρφωση του τελικού κειμένου της Έκθεσης έλαβε χώρα σειρά σύνθετων διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων μεταξύ του Οργανισμού και της χώρας μας προκειμένου οι τελικές διαπιστώσεις που αποτυπώνονται στην Έκθεση, να ανταποκρίνονται στην «πραγματικότητα» και των δύο πλευρών.

 

Η Έκθεση του ΟΟΣΑ, που θα «συνοδεύει» την χώρα για την επόμενη δεκαετία, ως διεθνώς αναγνωρισμένη και αξιόπιστη πηγή στοιχείων και στατιστικών, αποτυπώνει την πρόοδο που έχει συντελεστεί στις περιβαλλοντικές επιδόσεις της Ελλάδας, ιδίως κατά το τελευταίο έτος, ενώ εξάρει ειδικά την δέσμευση της χώρας για την υλοποίηση ενός φιλόδοξου σχεδίου «πράσινης» μετάβασης και του στόχου κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Ωστόσο επισημαίνει ότι στην Ελλάδα μεγάλο ποσοστό, αναλογικά, του ΑΕΠ (περίπου 4%) προκύπτει από φόρους σχετικούς με το περιβάλλον αλλά μόνο ένα ελάχιστο τμήμα των πόρων αυτών επιστρέφει πίσω ως χρηματοδότηση περιβαλλοντικών έργων, ενώ το ¼ των εσόδων από ενεργειακούς φόρους παρέχονται πάλι ως επιδοτήσεις της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων.

 

Μεταξύ των σημαντικότερων Συστάσεων του ΟΟΣΑ για την επίτευξη μίας ανθεκτικής, πράσινης και κοινωνικά δίκαιης οικονομικής ανάκαμψης από την πανδημία, είναι και οι κάτωθι, οι οποίες αφορούν σειρά συναρμόδιων Υπουργείων και πολιτικών, πέραν μόνο αυτής του περιβάλλοντος:

  • Εξασφάλιση της αποτελεσματικής χρήσης και διαχείρισης των ευρωπαϊκών κονδυλίων για περιβαλλοντικά έργα και υποδομές μέσω της βελτίωσης της διαχειριστικής επάρκειας των δικαιούχων αλλά και του σχεδιασμού και συντονισμού των έργων.
  • Υλοποίηση του οδικού χάρτη απολιγνιτοποίησης έως το 2028 και εφαρμογή του Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης για την υποστήριξη των λιγνιτικών περιοχών.
  • Υλοποίηση της προγραμματισμένης διασύνδεσης των μη διασυνδεδεμένων νησιών, προώθηση των  επενδύσεων σε ΑΠΕ και της ανάπτυξης πλαισίου για τη λειτουργία συστημάτων αποθήκευσης περίσσειας ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων υβριδικών συστημάτων, σε μη διασυνδεδεμένα νησιά.
  • Εξασφάλιση της ενσωμάτωσης της διάστασης της προσαρμογής στους τομείς που επηρεάζονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένων των υδάτων, της γεωργίας και του τουρισμού.
  • Ενσωμάτωση της βιοποικιλότητας στις πολιτικές για τουρισμό, γεωργία, αλιεία και δάση.
  • Κλείσιμο και αποκατάσταση των παράνομων χώρων διάθεσης αποβλήτων (χωματερές) που εξακολουθούν να υπάρχουν και κατασκευή εγκαταστάσεων επεξεργασίας για τις κυριότερες ροές επικίνδυνων αποβλήτων.
  • Υιοθέτηση και εφαρμογή του εθνικού προγράμματος ελέγχου της ατμοσφαιρικής ρύπανσης για την προστασία της δημόσιας υγείας.
  • Αναθεώρηση της διαφοροποιημένης φορολόγησης των διαφόρων ορυκτών καυσίμων προκειμένου η φορολόγηση να λειτουργεί ως αντικίνητρο για την κατανάλωση και να στέλνει τα σωστά «περιβαλλοντικά» σήματα καθώς επίσης κατάργηση των επιδοτήσεων σε ορυκτά καύσιμα.
  • Ενίσχυση της επιβολής και συμμόρφωσης μέσω της αύξησης των επιθεωρήσεων και ενδυνάμωση των αρμοδίων φορέων για την διενέργεια ελέγχων.
  • Βελτίωση της ποιότητας και της χρηστικότητας της περιβαλλοντικής πληροφορίας, στην οποία το κοινό έχει ελεύθερη πρόσβαση, μέσω διάθεσης περισσότερων πόρων για την συλλογή και διαχείρισή της.

 

Βρείτε τα σχετικά κείμενα στους εξής συνδέσμους:

 

Σχετικό ενημερωτικό υλικό και η πλήρης Έκθεση του ΟΟΣΑ, βρίσκονται και στην ιστοσελίδα https://ypen.gov.gr/perivallon/ekthesi-perivallontikon-epidoseon-tis-elladas/ .