Μνημόνιο Κατανόησης για την καθαρή ενέργεια στα νησιά της ΕΕ
Τον Ιούνιο 2020 οι Υπουργοί Ελλάδας, Ιταλίας, Ιρλανδίας, Μάλτας, Πορτογαλίας, Ισπανίας, Σουηδίας, Κροατίας, Κύπρου, Δανίας, Φινλανδίας, Εσθονίας, Γαλλίας, Γερμανίας και η Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ υπέγραψαν Μνημόνιο Κατανόησης για την Καθαρή Ενέργεια στα Νησιά της ΕΕ. Η πρωτοβουλία για τα Καθαρά Νησιά της ΕΕ ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της Προεδρίας της Μάλτας (ά εξάμηνο 2017) με την υπογραφή της Διακήρυξης της Βαλέτας. Στις 18 Μαΐου 2017, στο περιθώριο του Άτυπου Συμβουλίου Ενέργειας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μαζί με 14 χώρες της ΕΕ (Κροατία, Κύπρος, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Μάλτα, Πορτογαλία, Ισπανία και Σουηδία) υπέγραψαν πολιτική δήλωση για την έναρξη της νέας πρωτοβουλίας «Καθαρή ενέργεια για τα νησιά της ΕΕ», με στόχο την επιτάχυνση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια στα νησιά της Ευρώπης (πάνω από 2700). Σε συνέχεια της Διακήρυξης η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε μία Γραμματεία της Πρωτοβουλίας για τα Καθαρά Νησιά της ΕΕ (https://euislands.eu/) με στόχο την παροχή τεχνικής υποστήριξης σε αυτά. Η Γραμματεία αποτελεί πλατφόρμα ώστε πάροχοι τεχνολογιών, πολίτες, η ακαδημαϊκή κοινότητα και οι τοπικές αρχές να συμμετέχουν στην ενεργειακή μετάβαση. Η Γραμματεία υποστηρίζει τεχνικά την εκπόνηση της στρατηγικής ενεργειακής μετάβασης σε 6 νησιά (πιλοτικά προγράμματα – μεταξύ των οποίων η Σίφνος) και σε 20 πρωτοπόρα νησιά (μεταξύ των οποίων η Ζάκυνθος, η Σαμοθράκη, η Σάμος, η Ικαρία, η Πάτμος, η Αμοργός, η Σύμη, η Κάσος, η Κρήτη). Η Γραμματεία έχει τη δυνατότητα να εκδίδει πρόσκληση για προτάσεις (calls for proposals) και να χρηματοδοτεί προγράμματα (κάποια και μέσω του HORIZON). Για την περαιτέρω προώθηση της πρωτοβουλίας καθαρής ενέργειας για τα νησιά της ΕΕ, με στόχο την δημιουργία μιας μακροπρόθεσμης σταθερής πλατφόρμας συνεργασίας, η οποία θα είναι αρκετά ευέλικτη, θα συμπεριλαμβάνει όλους τους τοπικούς κοινωνικούς εταίρους και αρχές και θα αντιμετωπίζει ικανοποιητικά όλα τα θεσμικά, οικονομικά και ρυθμιστικά προβλήματα προωθήθηκε η υπογραφή ενός Μνημονίου Κατανόησης των ΚΜ της ΕΕ ως ενδιάμεσο στάδιο ενώ απώτερος στόχος της Ευρ. Επιτροπής είναι η μετεξέλιξη του εν λόγω Μνημονίου σε μία δεσμευτική Διεθνή Συμφωνία. Το κείμενο του Μνημονίου Συνεργασίας δεν είναι νομικά δεσμευτικό, αλλά εθελοντικού χαρακτήρα. Η προσέγγιση της συνεργασίας παραμένει από την βάση προς την κορυφή (bottom up). Επίσης, διατηρείται η ευελιξία κινήσεων των κρατών-μελών για την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για την ενεργειακή μετάβαση των νησιών, αλλά ταυτόχρονα δημιουργούνται προϋποθέσεις συνεργασίας και ανταλλαγής καλών πρακτικών. Το Μνημόνιο Κατανόησης προβλέπει (α) μία Ομάδα Υψηλού Επιπέδου (High level Steering Group- επίπεδο Υπουργών) που θα έχει την ευθύνη της πολιτικής καθοδήγησης και την ευθύνη υιοθέτησης ενός Σχεδίου Δράσης, (β) μία Ομάδα Εργασίας (working Group) με συμμετοχή ειδικών εμπειρογνωμόνων των ΚΜ, εκπροσώπων τοπικών αρχών, ρυθμιστικών αρχών, Διαχειριστών Συστήματος. Αυτή η ομάδα θα εκπονήσει το Σχέδιο Δράσης και θα είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή του κλπ, (γ) μία Γραμματεία και (δ) ένα ετήσιο Forum.