Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης ΟΗΕ (Sustainable Development Goals – SDGs)
Γενικά
Η υιοθέτηση της Agenda 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) με τους 169 υπο-στόχους (targets) τους, τον Σεπτέμβριο του 2015, από όλα τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ, αποτελεί ορόσημο για τη διεθνή κοινότητα καθώς για πρώτη φορά τέθηκαν διεθνώς «οικουμενικοί» στόχοι, τους οποίους καλούνται να υλοποιήσουν όλες οι χώρες από κοινού, τόσο ανεπτυγμένες όσο και αναπτυσσόμενες.
Στο πλαίσιο αυτό, η Agenda 2030 αποτελεί το Θεματολόγιο της διεθνούς κοινότητας για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης για όλους -δηλαδή μίας οικονομικής ανάπτυξης, που θα εγγυάται την κοινωνική ευημερία χωρίς αποκλεισμούς και την προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, προς όφελος όχι μόνο των σημερινών αλλά και των μελλοντικών γενεών- έως το 2030.
Υπό αυτό το πρίσμα, όλοι οι SDGs είναι μεταξύ τους αλληλένδετοι και, ως εκ τούτου, απαιτούν μία πολύ πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση όλων των τομέων πολιτικής, από την αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού (SDG 1), τη διασφάλιση καθολικής πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας (SDG 3) και εκπαίδευσης (SDG4), την εξασφάλιση της πλήρους απασχόλησης και αξιοπρεπούς εργασίας για όλους (SDG8), τη μείωση των κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων (SDG 10), έως την εξασφάλιση της ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδατικών πόρων (SDG 6), την προώθηση των ΑΠΕ και της ενεργειακής αποδοτικότητας (SDG 7) και την προστασία και βιώσιμη διαχείριση των θαλασσών (SDG 14). Περιλαμβάνουν, τέλος, και Στόχους οριζόντιου χαρακτήρα, όπως η οικοδόμηση αποδοτικών, αξιόπιστων και διάφανων θεσμών (SDG 16) και η ενίσχυση και προώθηση ανοιχτών, συμμετοχικών και δημοκρατικών διαδικασιών ως μέσα για την εφαρμογή τους (SDG 17). Σημειώνεται ότι οι Στόχοι που αφορούν σε τομείς θεματικής αρμοδιότητας του ΥΠΕΝ αντιστοιχούν σε περίπου 7 από τους συνολικά 17 Στόχους (βλ. SDG 6 – ύδατα, SDG 7 – βιώσιμη ενέργεια, SDG 11 – βιώσιμες πόλεις, SDG 12 – βιώσιμα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης, SDG 13 – κλιματική αλλαγή, SDG 14 – θαλάσσιο περιβάλλον, SDG 15 – βιοποικιλότητα) με τους περιβαλλοντικούς SDGs να λειτουργούν ως «καταλύτης» για την επίτευξη όλων των υπόλοιπων Στόχων.
Για την Ελλάδα, οι SDGs παρέχουν μία σημαντική ευκαιρία για την ανάκαμψη και μετάβαση προς ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, με ισορροπία μεταξύ των τριών πυλώνων – οικονομικού, κοινωνικού και περιβαλλοντικού. Η υλοποίησή τους, δε, ξεπερνά τα όρια και αρμοδιότητες της Κυβέρνησης και των Υπουργείων, και αφορά στο σύνολο των κοινωνικών εταίρων, από τον ιδιωτικό τομέα και την τοπική αυτοδιοίκηση, έως την Ακαδημαϊκή κοινότητα, τις ΜΚΟ και τις οργανώσεις πολιτών, οι οποίοι θα πρέπει να συμπράξουν για την επίτευξή τους.
Η διεθνής κοινότητα παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην επίτευξη των SDGs έως το 2030, καθώς οι Στόχοι εστιάζουν στο να μην «μείνει κανείς πίσω» («leaving no one behind») και στην άρση των ανισοτήτων κάθε είδους. Ως εκ τούτου, κατά την πρώτη Σύνοδο του Φόρουμ Υψηλού Πολιτικού Επιπέδου του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (UN HLPF) σε επίπεδο Πρωθυπουργών, στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών (SDG Summit, Σεπτέμβριος 2019), υιοθετήθηκε Πολιτική Διακήρυξη που ορίζει την δεκαετία 2020-2030 ως «Δεκαετία Δράσης για την επίτευξη της Βιώσιμης Ανάπτυξης και των SDGs», δίνοντας πρωτίστως έμφαση στους Στόχους εκείνους με καταληκτική ημερομηνία το 2020, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι περιβαλλοντικοί και σχετίζονται με τη θαλάσσια και χερσαία βιοποικιλότητα (υποστόχοι των SDGs 14 και 15).
Σε επίπεδο ΕΕ, οι SDGs αποτελούν κεντρική συνιστώσα της νέας Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (EU Green Deal), η οποία θα παρέχει επιπλέον και το πλαίσιο των προγραμμάτων ανάκαμψης από την πανδημία προς την κατεύθυνση μίας «πράσινης» και βιώσιμης ανάκαμψης για όλα τα κράτη-μέλη («build back better and greener»). Παράλληλα, ενσωματώνονται πλήρως στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο (βλ. Ετήσια Στρατηγική για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη 2020) ενώ πλέον το παράρτημα Ε των ετήσιων Εθνικών Εκθέσεων είναι αφιερωμένο στην πορεία επίτευξης των Στόχων σε κάθε κράτος-μέλος, με παρουσίαση ποσοτικών δεδομένων/δεικτών της Eurostat (βλ. Έκθεση για την Ελλάδα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου – 2020). Τέλος, καταβάλλεται προσπάθεια ώστε να εκπονηθεί μία ολοκληρωμένη Στρατηγική από την νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με χρονοδιαγράμματα, πλέγμα πολιτικών, χρηματοδοτικά και νομοθετικά εργαλεία κλπ, προκειμένου να εξασφαλισθεί η επίτευξη των SDGs από την ΕΕ (εντός ΕΕ αλλά και εκτός), έως το 2030.
Πρόοδος έως σήμερα
Υπό τον συντονισμό της πρώην Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης (πλέον Προεδρία της Κυβέρνησης σύμφωνα με τον ν. 4622/2019 (ΦΕΚ Α’ 133/7.8.2019) και την σημαντική συνεισφορά του ΥΠΕΝ, η χώρα μας συνέταξε και παρουσίασε με μεγάλη επιτυχία την 1η Εθνική Εθελοντική της Αξιολόγηση στον ΟΗΕ (Voluntary National Review – Greece 2018), κατά το Υψηλό Πολιτικό Φόρουμ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, τον Ιούλιο του 2018, στη Νέα Υόρκη. Επίσης, τον Μάιο του 2019, σε συνεργασία με την ΕΛΣΤΑΤ ολοκληρώθηκε μία αρχική επιλογή δεικτών για την ποσοτική αποτίμηση της προόδου της χώρας, από το διεθνές πλαίσιο δεικτών SDGs και τη Eurostat. Μεταξύ των επόμενων βημάτων για την περαιτέρω προώθηση της υλοποίησης των SDGs σε εθνικό επίπεδο είναι η ενεργοποίηση της διαδικασίας εκπόνησης ενός πρώτου Εθνικού Σχεδίου Εφαρμογής των SDGs, η προώθηση ενός συστηματικότερου διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών καθώς επίσης η υιοθέτηση δεικτών για την ποσοτική παρακολούθηση της προόδου, επί της βάσης αντικειμενικών στοιχείων και δεδομένων.
Επιπλέον πληροφόρηση και χρήσιμα κείμενα για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, κατηγοριοποιημένες ανά επίπεδο Ηνωμένων Εθνών, Ευρωπαϊκής Ένωσης, ΟΟΣΑ και Ελλάδας, μπορούν να αντληθούν και από τον ιστότοπο της Γενικής Γραμματείας Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων της Προεδρίας της Κυβέρνησης.
Περαιτέρω πληροφορίες περιλαμβάνονται στους ιστοτόπους: http://sustainabledevelopment.un.org και www.unric.org/el