Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών

Το Πρωτόκολλο του Κυότο προβλέπει τρεις (3) μηχανισμούς μέσω των οποίων οι χώρες δύνανται να επιτύχουν μείωση των εκπομπών τους από τα αέρια του θερμοκηπίου. Οι μηχανισμοί αυτοί είναι:

•    η Εμπορία Δικαιωμάτων εκπομπών,
•    τα προγράμματα Κοινής Εφαρμογής και
•    οι Μηχανισμοί Καθαρής Ανάπτυξης

Το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής της Ε.Ε. για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής καθώς και το βασικό της εργαλείο για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με οικονομικά αποδοτικό τρόπο.

Σε Κοινοτικό επίπεδο η εμπορία εκπομπών ξεκίνησε το 2005 με βάση το κοινοτικό ΣΕΔΕ αερίων θερμοκηπίου.

Είναι η πρώτη αγορά ανθρακούχων εκπομπών παγκοσμίως και παραμένει έως και σήμερα η μεγαλύτερη. Λειτουργεί και στις 28 χώρες της Ε.Ε., καθώς και στην Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία.

Το ΣΕΔΕ θέτει ανώτατο όριο στις ποσότητες CO2 που μπορούν να εκπέμπουν η βιομηχανία και οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ο συνολικός όγκος των επιτρεπόμενων εκπομπών διανέμεται σε εταιρίες με τη μορφή δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπών CO2, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν και αντικείμενο συναλλαγής.

Πώς θεσπίστηκε το ΣΕΔΕ

Η Οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Οκτωβρίου 2003 (L 275/ 25.10.03) για τη θέσπιση συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα και την τροποποίηση της οδηγίας 96/61/ΕΚ του Συμβουλίου, υιοθετεί το Κοινοτικό ΣΕΔΕ (EU emissions trading system – EU ETS), με στόχο την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των δεσμεύσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Στις 14 Μαρτίου 2018 δημοσιεύτηκε η Οδηγία 2018/410/ΕΕ, για την τροποποίηση της Οδηγίας 2003/87/ΕΚ με σκοπό την ενίσχυση οικονομικά αποδοτικών μειώσεων των εκπομπών και την προώθηση επενδύσεων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και της απόφασης (ΕΕ) 2015/1814, για την περίοδο μετά το 2020.

Το ΣΕΔΕ περιορίζει τις εκπομπές από περισσότερες από 11.000 εγκαταστάσεις που καταναλώνουν ενέργεια (σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και βιομηχανικές εγκαταστάσεις) καθώς και αεροπορικές εταιρίες που εκτελούν πτήσεις μεταξύ των χωρών αυτών. Καλύπτει περίπου το 45 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ.

Το ΣΕΔΕ διανύει την φάση, 2021 -2030 (πρώτη 2005 – 2007, δεύτερη 2008 – 2012 , τρίτη 2013-2020 ) και περιλαμβάνει, εκτός από τις σταθερές εγκαταστάσεις και τις αεροπορικές εταιρείες που εμπίπτουν στα κριτήρια του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 2003/87/ΕΚ.

Στην 4η φάση :

  • Το μερίδιο των δικαιωμάτων προς πλειστηριασμό είναι 57 %, με υπό όρους μείωση του μεριδίου των πλειστηριασμών κατά 3 % όποτε εφαρμόζεται ο διατομεακός διορθωτικός συντελεστής.
  • Ο συντελεστής έκθεσης διαρροής άνθρακα (CLEF) για τους τομείς του «carbon leakage» είναι 1 για όλη την περίοδο.
  • Ο συντελεστής έκθεσης διαρροής άνθρακα (CLEF) για τους τομείς μη «carbon leakage» είναι 0,3 μέχρι και το 2026 και από το 2027 θα μειώνεται σταδιακά μέχρι, φθάνοντας το 2030 να είναι 0.
  • Ο συντελεστής έκθεσης διαρροής άνθρακα (CLEF) για τομέα της τηλεθέρμανσης είναι 0,3.
  • Το αποθεματικό για τους νεοεισερχόμενους (NER) θα περιέχει αρχικά αχρησιμοποίητα δικαιώματα από τη «Φάση 3» -/2013-2020 και 200 εκατομμύρια δικαιώματα εκπομπής από το αποθεματικό για την σταθερότητα της αγοράς. Έως 200 εκατομμύρια δικαιώματα θα επανεισαχθούν στο αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς εάν δεν χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια της Φάσεως 4/2021-2030.
  • Δημιουργείται «ταμείο καινοτομίας» (Innovation Fund), αρχικά από την δωρεάν χορήγηση δικαιωμάτων και από την αυξημένη δημοπράτηση 400 εκατομμυρίων δικαιωμάτων. Το μέγεθος του ταμείου μπορεί να αυξηθεί κατά 50 εκατομμύρια δικαιώματα, κατʼ ανώτατο όριο, σε περίπτωση που η υπό όρους μείωση του μεριδίου των πλειστηριασμών δεν είναι αναγκαία ή δεν χρειάζεται να υπερβεί το 3%.
  • Δημιουργείται «ταμείο εκσυγχρονισμού» που θα χρηματοδοτηθεί από τον πλειστηριασμό του 2% του συνόλου των δικαιωμάτων, με στόχο την προαγωγή της ενεργειακής απόδοσης και τον εκσυγχρονισμό του ενεργειακού τομέα σε κράτη μέλη με κατά κεφαλήν ΑΕΠ μικρότερο από το 60% του μέσου ΑΕΠ της ΕΕ. Το μέγεθος του ταμείου μπορεί να αυξηθεί κατά 0,5%, κατʼ ανώτατο όριο, σε περίπτωση που η υπό όρους μείωση του μεριδίου των πλειστηριασμών δεν είναι αναγκαία ή δεν χρειάζεται να υπερβεί το 3%.

Μητρώο Αερίων Θερμοκηπίου

«Τα δικαιώματα που εκχωρούνται από την 1η Ιανουαρίου 2012 και μετά τηρούνται στο μητρώο της Κοινότητας για την εκτέλεση των διαδικασιών που σχετίζονται με τη διατήρηση των λογαριασμών που έχουν ανοιχθεί στα κράτη μέλη και με την κατανομή, επιστροφή και ακύρωση δικαιωμάτων…

Κάθε κράτος μέλος έχει τη δυνατότητα να εκπληρώσει την εκτέλεση των αδειοδοτημένων λειτουργιών στο πλαίσιο της UNFCCC ή του πρωτοκόλλου του Κιότο» (άρθρο 19 της Οδηγίας 2003/87/ΕΚ).

Με την απόφαση 12/CMP.1 της Διάσκεψης των Μερών της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή,  εγκρίθηκαν οι λειτουργικές και τεχνικές προδιαγραφές για τα πρότυπα ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ των συστημάτων μητρώων που προβλέπει το πρωτόκολλο του Κιότο.

To Τμήμα Μηχανισμών Αγοράς και Μητρώου Εκπομπών της Διεύθυνσης Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καταρτίζει και τηρεί μητρώο για την επακριβή καταγραφή της εκχώρησης, της κατοχής, της μεταβίβασης και της ακύρωσης δικαιωμάτων των φορέων σταθερών εγκαταστάσεων και φορέων εκμετάλλευσης αεροσκαφών. Η κατάρτιση και τήρηση του μητρώου γίνεται κατ’ εφαρμογή Κατ΄Εξουσιοδότηση Κανονισμού (ΕΕ) 2019/1122 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Σχετική νομοθεσία

Γενική Νομοθεσία ΣΕΔΕ

    • Οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας και την τροποποίηση της οδηγίας 96/61/ΕΚ του Συμβουλίου.
    • Οδηγία 2008/101/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ ώστε να ενταχθούν οι αεροπορικές δραστηριότητες στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας.
    • Οδηγία 2009/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ με στόχο την βελτίωση και την επέκταση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου της Κοινότητας.
    • Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 2018/2067 της Επιτροπής της 19ης Δεκεμβρίου 2018 σχετικά με την επαλήθευση των δεδομένων και τη διαπίστευση των ελεγκτών σύμφωνα με την οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.
    • Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 2018/2066 της Επιτροπής της 19ης Δεκεμβρίου 2018 για την παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατ’εφαρμογή της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 601/2012 της Επιτροπής.
    • Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1842 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 31ης Οκτωβρίου 2019 σχετικά με τη θέσπιση κανόνων για την εφαρμογή της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά περαιτέρω ρυθμίσεις για τις προσαρμογές της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων εκπομπής λόγω μεταβολών του επιπέδου δραστηριότητας.
    • ΚΥΑ 181478/965/2017 (ΦΕΚ 3763/Β΄/28.10.2017) των Υπουργών Οικονομίας Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και Ενέργειας  και Αναπληρωτών Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Υποδομών και Μεταφορών, για την τροποποίηση και κωδικοποίηση της υπ’ αριθμ.Η.Π. 54409/2632/2004 κοινής υπουργικής απόφασης «Σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2003/87/ΕΚ “σχετικά με τη θέσπιση συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας και την τροποποίηση της οδηγίας 96/61/ΕΚ του Συμβουλίου” του Συμβουλίου της 13ης Οκτωβρίου 2003 και άλλες διατάξεις», (Β΄ 1931) όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
    • ΚΥΑ 105040/2297/2019 (ΦΕΚ4315/Β’/29.11.2019) τροποποίηση της  181478/965/2017 κοινής υπουργικής απόφασης (Β΄3763), όπως ισχύει, σε συμμόρφωση με την Οδηγία (ΕΕ) 2018/410 «για την τροποποίηση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ με σκοπό την ενίσχυση οικονομικά αποδοτικών μειώσεων των εκπομπών και την προώθηση επενδύσεων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και της απόφασης (ΕΕ) 2015/1814» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Μαρτίου 2018.
    • Ενοποιημένη έκδοση της ΚΥΑ «181478/965/2017»
    • Οδηγία 2018/410/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ με σκοπό την ενίσχυση οικονομικά αποδοτικών μειώσεων των εκπομπών και την προώθηση επενδύσεων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και της απόφασης (ΕΕ) 2015/1814.
    • Κατ΄ εξουσιοδότηση Απόφαση (ΕΕ) 2019/708 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 15ης Φεβρουαρίου 2019 για τη συμπλήρωση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τον προσδιορισμό των τομέων και υποτομέων που θεωρείται ότι εκτίθενται σε κίνδυνο διαρροής άνθρακα για την περίοδο 2021 έως 2030
    • Κατ΄ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2019/331 της Επιτροπής της 19ης Δεκεμβρίου2018 σχετικά  με  τον  καθορισμό  ενωσιακών  μεταβατικών  κανόνων  για  την  εναρμονισμένη  δωρεάν  κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής κατ’ εφαρμογή του άρθρου 10α της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (Free Allocation Rules)
    • Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1842 της Επιτροπής της 31ης Οκτωβρίου 2019 σχετικά με τη θέσπιση κανόνων για την εφαρμογή της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά περαιτέρω ρυθμίσεις για τις προσαρμογές της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων εκπομπής λόγω μεταβολών του επιπέδου δραστηριότητας
    • Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 2021/447 της Επιτροπής της 12ης Μαρτίου 2021σχετικά με τον καθορισμό των αναθεωρημένων τιμών των δεικτών αναφοράς για τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής για την περίοδο από το 2021 έως το 2025 κατ’ εφαρμογή του άρθρου 10α παράγραφος 2 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου
    • Εκτελεστική Απόφαση (ΕΕ) 2021/927 της Επιτροπής της 31ης Μαΐου 2021σχετικά με τον καθορισμό του ενιαίου διατομεακού διορθωτικού συντελεστή για την προσαρμογή των δωρεάν κατανομών δικαιωμάτων εκπομπής για την περίοδο 2021 έως 2025

Φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών

    • Κανονισμός 748/2009/ΕΚ  της Επιτροπής της 5 Αυγούστου 2009 σχετικά με τον κατάλογο των φορέων εκμετάλλευσης αεροσκαφών που ασκούσαν αεροπορική δραστηριότητα του παραρτήματος I της οδηγίας 2003/87/ΕΚ την 1η Ιανουαρίου 2006 ή μετά την ημερομηνία αυτή, στον οποίο προσδιορίζεται το εντεταλμένο κράτος μέλος για κάθε φορέα εκμετάλλευσης αεροσκαφών
    • Απόφαση της Επιτροπής 2011/638/ΕΕ σχετικά με τους συντελεστές σύγκρισης για την δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου σε φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών βάσει του άρθρου 3ε της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.
    • Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 421/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ σχετικά με τη θέσπιση συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας, ενόψει της εφαρμογής έως το 2020 μιας διεθνούς συμφωνίας για τη θέσπιση ενός ενιαίου παγκόσμιου αγορακεντρικού μέτρου σχετικά με τις εκπομπές που οφείλονται στις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές.
    • Απόφαση 2014/389/ΕΕ για τις πρόσθετες ιστορικές εκπομπές των αεροπορικών μεταφορών και τα πρόσθετα δικαιώματα των αεροπορικών μεταφορών για τη λήψη υπόψη της προσχώρησης της Κροατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
    • Απόφαση της Επιτροπής 2016/775/ΕΕ σχετικά με τον συντελεστή σύγκρισης που θα χρησιμοποιηθεί για τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου σε φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών βάσει του άρθρου 3στ παράγραφος 5 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.
    • Κανονισμός 2019/226/ΕΕ για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 748/2009 σχετικά με τον κατάλογο των φορέων εκμετάλλευσης αεροσκαφών που ασκούσαν αεροπορική δραστηριότητα του παραρτήματος I της οδηγίας 2003/87/ΕΚ την 1η Ιανουαρίου 2006 ή μετά την ημερομηνία αυτή, στον οποίο προσδιορίζεται το εντεταλμένο κράτος μέλος για κάθε φορέα εκμετάλλευσης αεροσκαφών
    • Κατ΄ εξουσιοδότηση Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1603 της Επιτροπής της 18ης Ιουλίου 2019 για τη συμπλήρωση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τα μέτρα που έχει θεσπίσει ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας για την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και την επαλήθευση των εκπομπών των αεροπορικών μεταφορών με σκοπό την εφαρμογή παγκόσμιου αγορακεντρικού μέτρου
    • Κατ΄ εξουσιοδότηση Απόφαση (ΕΕ) 2020/1071 της Επιτροπής της 18ης Μαΐου 2020 για την τροποποίηση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά την εξαίρεση εισερχόμενων πτήσεων από την Ελβετία από το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ

Ενωσιακό Μητρώο

Κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1122 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 12ης Μαρτίου 2019 για τη συμπλήρωση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τη λειτουργία του ενωσιακού μητρώου.

Παρακολούθηση, υποβολή εκθέσεων και επαλήθευση των εκπομπών του ΣΕΔΕ (DG CLIMA)

Ημερίδες ΜΑΜΕ

Πρόσθετο βοηθητικό υλικό από την ημερίδα «Μετάβαση στην 4η περίοδο του ΣΕΔΕ», 17.12.2018:

ΣΕΔΕ: Ένα χρόνο πριν την 4η Περίοδο 2021-2030», 18.02.2020:

ΣΕΔΕ «Ένας χρόνος εφαρμογής στην 4η Περίοδο 2021-2030» , 13.01.2023

Επικοινωνία

Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας
Τμήμα Μηχανισμών Αγοράς και Μητρώου Εκπομπών
Τηλέφωνο: 210 8626000, 210 8647008
Πρωτόκολλο: 210 8646939 – FAX:  210 8646939
Ταχ. Δ/νση: Πατησίων 147,  Τ.Κ. 112 51 Αθήνα
Email: ets@prv.ypeka.gr (για θέματα ΣΕΔΕ), ghgregistry@prv.ypeka.gr (για θέματα Μητρώου)