Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) πραγματοποιεί σειρά εξειδικευμένων Σεμιναρίων με θέμα την ενδυνάμωση της εφαρμογής της Οδηγίας για την Περιβαλλοντική Ευθύνη, όπως προσδιορίζεται στο ΠΔ 148/2009, ειδικότερα σε θέματα πρόληψης και αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημιάς, μέσω προώθησης ικανών χρηματοοικονομικών και άλλων εργαλείων. Τα Σεμινάρια αυτά εντάσσονται στις δράσεις ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και επικοινωνίας ενός σημαντικού προγράμματος «LIFE PROmote Financial Instruments for Liability on Environment- LIFE PROFILE», τις οποίες ανέλαβε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ένας από τους Εταίρους του Προγράμματος, με φορέα υλοποίησης την Εθελοντική Οργάνωση ECOCITY, ως έχουσα ιδιαίτερη εμπειρία στο αντικείμενο του προγράμματος και σε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης
Στις 23 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε στη Μυτιλήνη με μεγάλη επιτυχία το τέταρτο, κατά σειρά, Σεμινάριο για την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, στο Αμφιθέατρο του κτιρίου Γεωγραφίας, Λόφος Πανεπιστημίου Αιγαίου. Συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των αρμόδιων Υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα της Διοίκησης, αλλά και τεχνικών, επαγγελματικών και επιστημονικών φορέων, εκπροσώπων της αγοράς, της οικονομίας, των επιχειρήσεων, της πανεπιστημιακής κοινότητας, αλλά και συλλογικοτήτων, περιβαλλοντικών οργανώσεων και πολιτών.
Η θεματολογία του εν λόγω σεμιναρίου ήταν εστιασμένη στη βελτίωση των προβλέψεων χρηματοοικονομικής ασφάλειας και κάλυψης του περιβαλλοντικού κινδύνου για τις δραστηριότητες του παραρτήματος ΙΙΙ της Οδηγίας 2004/35/ΕΚ για την Περιβαλλοντική Ευθύνη (ELD) και στην περαιτέρω ανάπτυξη και διεύρυνση της υφιστάμενης αγοράς, προκειμένου να επιτευχθούν σημαντικές κοινωνικοοικονομικέςβελτιώσεις και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στους τεχνικούς, οικονομικούς, συμβουλευτικούς και χρηματοπιστωτικούς τομείς παράλληλα με την αποτελεσματική εφαρμογή των ενδεδειγμένων μέτρων αποκατάστασης.
Την έναρξη του Σεμιναρίου χαιρέτισαν ο καθηγητής Π. Δημητρακόπουλος, Κοσμήτορας της Σχολής Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ο καθηγητής Ν. Ζούρος, Κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ο Αντιδήμαρχος Μυτιλήνης, κ. Κουνέλης, ο κ. Μάντζαρης, εκπροσωπώντας τον Δήμαρχο Δυτικής Λέσβου, κ. Ταξιάρχη Βέρρο, ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Λέσβου, κ. Μυρσινιάς και ο Πρόεδρος του ΤΕΕ Βορείου Αιγαίου, κ. Μανωλακέλλης.
Την παρουσίαση του προγράμματος LIFE PROmote Financial Instruments for Liability on Environment» έκανε εισαγωγικά η κυρία Αθανασία Λαζάρου, Γεν. Δ/ντρια Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών ΥΠΕΝ και η κυρία Σταυρούλα Πουλή, Προϊσταμένη ΣΥΓΑΠΕΖ/ ΥΠΕΝ, ενώ ειδικότερα για τις σύγχρονες προκλήσεις σε σχέση με την περιβαλλοντική ευθύνη μίλησε η κυρία Μαργαρίτα Καραβασίλη, Αρχιτέκτων d.p.l.g.-Πολεοδόμος MSc, τ. Ειδική Γραμματέας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο ΥΠΕΚΑ, Μέλος ΔΣ ECOCITY αναφερόμενη και στη σημασία των χρηματοοικονομικών και άλλων εργαλείων. Στη συνέχεια η Δρ. Σοφία Χριστοφόρου, Προϊσταμένη Σώματος Επιθεώρησης Βορείου Ελλάδος, ΥΠΕΝ, παρουσίασε τη διαδικασία των Περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων ως εργαλείο εντοπισμού περιπτώσεων περιβαλλοντικής ζημίας, ενώ με τη σειρά της η κυρία Σόνια Ελευθεριάδου Προϊσταμένη Σώματος Επιθεώρησης Νοτίου Ελλάδος, ΥΠΕΝ, εστίασε την ομιλία της στην διασύνδεση της περιβαλλοντικής ζημίας με το περιβαλλοντικό έγκλημα και τη σημασία βεβαίως των περιβαλλοντικών ελέγχων.
Ακολούθησε η θεματική ενότητα σχετικά με τα Χρηματοοικονομικά εργαλεία και την αξιολόγηση του περιβαλλοντικού κινδύνου, κατά την οποία έκαναν εισηγήσεις εκπρόσωποι των φορέων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα ως «εταίροι» (partners). Ο Δρ. Παναγιώτης Ντζερεμές, από το ΕΜΠ αναφέρθηκε στα ζητήματα αξιολόγησης του περιβαλλοντικού κινδύνου, ενώ ο Αν. Καθ. Αριστείδης Παρμακέλης, του ΕΚΠΑ για την Βιοποικιλότητα και την περιβαλλοντική ζημιά. Στη συνέχεια η κυρία Μαρία Φαράντου, Νομικός Σύμβουλος της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδας (ΕΑΕΕ) αναφέρθηκε στην Περιβαλλοντική Ευθύνη και στη σχέση της με την Ασφαλιστική Αγορά, ενώ ο κ. Κώστας Τσολακίδης, Πολιτικός-Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός MRICS, της Γρύφων Περιβαλλοντική Συμβουλευτική εστίασε στα είδη και τη διαθεσιμότητα των μέσων χρηματοοικονομικής ασφάλειας στην Ελλάδα. Τέλος, ο Δρ. Θεόδωρος Χατζηβασιλειάδης, από το Πάντειο Πανεπιστήμιο -ΙΑΠΑΔ ανέλυσε την μεθοδολογία αποτίμησης του κόστους της περιβαλλοντικής ζημιάς.
Ιδιαίτερη βαρύτητα είχε η συζήτηση που αναπτύχθηκε στο στρογγυλό τραπέζι για θέματα περιβαλλοντικής συμμόρφωσης, το βαθμό εφαρμογής της οδηγίας για την Περιβαλλοντική ευθύνη και τη σημασία των χρηματοοικονομικών και άλλων εργαλείων, ενώ ιδιαίτερη σημασία αποδόθηκε στην διαμόρφωση πολιτικής κινήτρων και αντικινήτρων.
Η συζήτηση στο στρογγυλό τραπέζι εκπροσώπων της Διοίκησης και αρμόδιων επιστημονικών, τεχνικών, επαγγελματικών και περιβαλλοντικών φορέων ήταν μεγάλη και ιδιαίτερα κατατοπιστική, με αναφορές σε παραδείγματα συγκεκριμένων περιπτώσεων. Συμμετείχαν οι κ.κ. Βαγγέλης Μυρσινιάς Πρόεδρος Επιμελητηρίου Λέσβου, κ. Ευστράτιος Μανωλακέλλης, Πρόεδρος ΤΕΕ Βορείου Αιγαίου, κ. Γεώργιος Λεμονός, Προϊστάμενος Δ/νσης Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού, Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, ο κ. Παναγιώτης Χριστόφας, Αντιπεριφερειάρχης Προγραμματισμού, Βιομηχανίας και Ενέργειας, ο Αντιδήμαρχος Μυτιλήνης, κ. Κουνέλης, η Αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Δυτικής Λέσβου κυρία Ασανούλα Γιαννή Κοκκινέλη, ο κ. Γεράσιμος Παυλογεωργάτος, Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πανεπιστημίου Αιγαίου, η κα Ελένη Γαληνού, Περιβαλλοντολόγος, Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλονής, κ. Μιχάλης Μπάκας Περιβαλλοντολόγος και υπάλληλος στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ο κ. Δημήτριος Παπαχρυσός, Πρόεδρος του Συλλόγου Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών “Το Δελφίνι”, (Εξωραϊστικός Πολιτιστικός, Οικολογικός Σύλλογος). Τον συντονισμό της συζήτησης ανέλαβε η κυρία Μαργαρίτα Καραβασίλη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι παρεμβάσεις ήταν ουσιαστικές και σε βάθος αφενός για τα ζητήματα νομοθεσίας, περιβαλλοντικής συμμόρφωσης, περιβαλλοντικών ελέγχων, κυρώσεων και προστίμων σε σχέση με τις υπαρκτές αδυναμίες λόγω υποστελέχωσης και εγγενών αδυναμιών του κρατικού μηχανισμού σε όλα τα επίπεδα, καθώς και για τις καθυστερήσεις στα ζητήματα περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων, και στις ελλείψεις προδιαγραφών, κατευθύνσεων που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην βέλτιστή λειτουργία των τυροκομείων, των πυρηνουργείων, ελαιοτριβείων, κλπ., όπως ανέδειξε μέσα από την μεγάλη του εμπειρία ο κ. Λεμονός. Ανέφερε επίσης τη σημασία των φορέων διαχείρισης που συμβάλλουν στο ελεγκτικό έργο, την ανάγκη διάσωσης των μικρών υγροτόπων ακόμα και με απαλλοτριώσεις από το κράτος καθώς την ανάγκη καθορισμού των χρήσεων γης. Αναφέρθηκε στη νέα νομοθεσία για τους περιβαλλοντικούς ελέγχους (Ν. 4843/2021) και στις διαδικασίες συμμόρφωσης που εισαγάγει με αποτέλεσμα να μειώνεται ο ελεγκτικός χαρακτήρας των περιβαλλοντικών ελέγχων. Τέλος σημείωσε ότι οι δημόσιες υποδομές όπως οι βιολογικοί καθαρισμοί δεν λειτουργούν σωστά με αποτέλεσμα να επιβάλλονται διοικητικές κυρώσεις στους υπεύθυνους Δήμους.
Ο κ. Χριστόφας αναφέρθηκε ιδιαίτερα στις δράσεις για το περιβάλλον που χρηματοδοτεί το ΕΣΠΑ όπου αποδίδεται έμφαση σε δράσεις πρόληψης (όπως είναι για παράδειγμα η διάβρωση των ακτών) και στην ανάγκη επιτάχυνσης των αδειοδότησεων και μείωσης της γραφειοκρατίας.
Ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Λέσβου κ. Μυρσινιάς επεσήμανε τα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επιχειρήσεις λόγω και της κρίσης και υπογράμμισε ότι οι εφαρμογές εκτίμησης του περιβαλλοντικού κινδύνου θα συμβάλλουν ιδιαίτερα στην βελτίωση της περιβαλλοντικής συμμόρφωσης και στο πλαίσιο αυτό δήλωσε ότι η υποχρεωτική εφαρμογή χρηματοοικονομικών εργαλείων θα συμβάλλει στην λήψη μέτρων πρόληψης. Την άποψη αυτή ενστερνίστηκε και ο Πρόεδρος του ΤΕΕ κ. Μανωλακέλλης, ο οποίος επιπρόσθετα επεσήμανε ζητήματα ενημέρωσης στις νομοθετικές αλλαγές, σε θεσμικές και άλλες ελλείψεις και στον ρόλο των μηχανικών που δραστηριοποιούνται στον χώρο των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων.
Ο καθηγητής κ. Παυλογεωργάτος τόνισε τις δυσκολίες που υπάρχουν στα ζητήματα ανίχνευσης της ρύπανσης και των τοξικών ενώσεων οι οποίες εν δυνάμει βλάπτουν και την δημόσια υγεία, λόγω της έλλειψης μέσων, εργαλείων και λόγω της υποστελέχωσης, την ίδια στιγμή που σήμερα διατίθενται ικανά εργαλεία ανίχνευσης της ρύπανσης η χρησιμοποίηση των οποίων θα ενίσχυε το έργο των υπηρεσιών περιβαλλοντικού ελέγχου και ταυτόχρονα θα -παρήγαγαν ισχυρά στοιχεία-τεκμήρια για την υποστήριξη των υποθέσεων τα δικαστήρια.
Ο κ. Μπάκας από την πλευρά του παρουσίασε αναλυτικά τα εμπόδια που υπάρχουν σε κάθε καταγγελία για περιβαλλοντική ρύπανση ακόμα και όταν φτάσει να εξεταστεί δικαστικά καθώς και τις δυσκολίες που υπάρχουν σε τοπικό επίπεδο λόγω πιέσεων. Έδωσε συγκεκριμένα παραδείγματα με τα οποία και τεκμηρίωσε τις απόψεις που υποστήριξε σε σχέση με την ιχνηλασιμότητα, αλλά και την περιβαλλοντική συνείδηση και εν γένει τους τρόπους ελαχιστοποίησης του περιβαλλοντικού κινδύνου.
Η κυρία Ασανούλα Γιαννή Κοκκινέλη επισήμανε την σημασία της νησιωτικότητας και παρουσίασε αναλυτικά την κατάσταση που επικρατεί στους μικρούς Δήμους και ιδίως στους νησιωτικούς ιδιαίτερα στα ζητήματα έλλειψης ολοκληρωμένης διαχείρισης των αποβλήτων με αποτέλεσμα να υπάρχουν σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές με την συνεχιζόμενη παράνομη διάθεση αδρανών αποβλήτων, μπάζων και άλλων αποβλήτων ανεξέλεγκτα. Ανέφερε ότι η ενημέρωση σε σχολεία και η συνεργασία με περιβαλλοντικούς συλλόγους μπορούν να υποστηρίξουν το έργο των Δήμων σε θέματα περιβάλλοντος.
Την ίδια άποψη είχε και ο Αντιδήμαρχος Μυτιλήνης κ. Κουνέλης, ο οποίος και υπογράμμισε ότι ο περιβαλλοντικός κίνδυνος είναι σοβαρός και ότι δυστυχώς «ο ρυπαίνων δεν πληρώνει»! Συγκεκριμένα παραδείγματα αναδείχθηκαν, τόσο από την κυρία Ελένη Γαληνού, από την εμπειρία της ως περιβαλλοντολόγος στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλονής, η οποία επιπλέον τόνισε την ανάγκη να αποκτηθεί περισσότερη γνώση από όλα τα επίπεδα διοίκησης για την αξία του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας ώστε να μην γίνονται άστοχες προτάσεις και προγραμματισμοί χωροθέτησης σε προστατευόμενες περιοχές από δημόσιες υπηρεσίες και Δήμους όσο και από τον κ. Δημήτρη Παπαχρυσό, ο οποίος εστίασε στις δράσεις του Συλλόγου “Το Δελφίνι”, στον οποίο προεδρεύει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα υποβλήθηκε από το ΥΠΕΝ/ Συντονιστικό Γραφείο Αποκατάστασης Περιβαλλοντικής Ζημιάς (συντονιστής δικαιούχος) στο πρόγραμμα LIFE Environmental Governance and Information. Συνδικαιούχοι σε αυτό είναι το Πράσινο Ταμείο, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ), το Πανεπιστημιακό Ερευνητικό Ινστιτούτο Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου Δυναμικού- Πάντειο Πανεπιστήμιο, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, η Γρύφων Περιβαλλοντική Συμβουλευτική και η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (ΕΑΕΕ).
Με την ολοκλήρωση του προγράμματος τα σεμινάρια αυτά θα επαναληφθούν προκειμένου να παρουσιαστούν τα τελικά παραδοτέα του προγράμματος που είναι η ανάπτυξη και εφαρμογή ενός συστήματος αξιολόγησης και εκτίμησης του περιβαλλοντικού κινδύνου, με βάση το οποίο θα παραχθούν ή θα αναπτυχθούν περαιτέρω τα αναγκαία μέσα χρηματοοικονομικής ασφάλειας με στόχο αφενός την αποτροπή πρόκλησης περιβαλλοντικών ζημιών και αφετέρου την υλοποίηση των κατάλληλων μέτρων αποκατάστασης.